Parkinson en erfelijkheid

De precieze oorzaak van de ziekte van Parkinson is nog niet bekend. Dankzij onderzoek wordt wel steeds duidelijker welke factoren een rol spelen bij het ontstaan van parkinson. Zo kan ook erfelijkheid een rol spelen bij het ontstaan van parkinson. Hoe zit dit precies? En hoe groot is die erfelijke rol?

Is de ziekte van Parkinson erfelijk?

Ondanks dat er veel onderzoek gedaan wordt naar de ziekte, is het niet duidelijk waarom sommige mensen wél de ziekte ontwikkelen en anderen niet. Erfelijkheid kan een rol spelen in de ontwikkeling van parkinson. Door afwijkingen in specifieke genen is de kans op de ziekte van Parkinson groter. Deze zogeheten ‘risicovarianten’ komen vaker voor bij mensen met de ziekte van Parkinson. Ze zorgen er echter niet automatisch voor dat iemand de ziekte daadwerkelijk ontwikkelt. Er zijn mensen die veel van deze risicovarianten hebben, maar nooit de ziekte van Parkinson ontwikkelen.

Rol van erfelijkheid bij parkinson

Hoe groot is de erfelijke rol bij het ontstaan van de ziekte van Parkinson? Volgens het Radboudumc heeft 10 tot 15 procent van de mensen met parkinson een eerstegraads familielid (ouder, broer of zus) met de ziekte. Als er een erfelijke oorzaak is, spreken we van een familiaire vorm van parkinson. De symptomen zijn bij een familiaire vorm van parkinson niet anders dan bij een niet-familiaire vorm. Wel begint de erfelijke variant van parkinson soms op een jongere leeftijd. Hier wordt iedereen mee bedoelt die de eerste klachten krijgt onder de leeftijd van 50 jaar. Is er géén sprake van een erfelijke aanleg? Dan spreken we over een sporadische vorm van de ziekte.

Hoe wordt de erfelijkheid van parkinson vastgesteld?

Komt de ziekte voor in je familie? Dan kun je DNA-onderzoek laten doen naar erfelijke vormen van parkinson. DNA-onderzoek kan duidelijkheid geven over de oorzaak van een erfelijke ziekte. Je DNA bevindt zich in sommige cellen van je bloed. In een laboratorium kan het DNA uit je bloed of slijmvlies onderzocht worden op bepaalde afwijkingen. Toch zijn niet alle erfelijke vormen van de ziekte bekend. Stel dat het DNA-onderzoek een normale uitslag toont, dan kan de parkinson alsnog erfelijk zijn. Er is nog onvoldoende kennis over genetica bij de ziekte van Parkinson. Er zijn waarschijnlijk meer mutaties en genen betrokken bij de ziekte van Parkinson, dan dat we tot nu toe weten.

Symptomen en behandeling erfelijke vorm parkinson

De symptomen bij een erfelijke vorm van parkinson zijn hetzelfde als wanneer erfelijkheid geen rol speelt. Erfelijkheid heeft dan ook geen invloed op de behandeling van parkinson. Om deze reden wordt DNA-onderzoek niet vaak uitgevoerd. Een DNA-onderzoek wordt soms wel uitgevoerd als dit kan helpen bij het bepalen van een behandelplan en wanneer de ziekte van Parkinson vaak in de familie voorkomt.

Andere oorzaken van de ziekte van Parkinson

Naast erfelijkheid zijn er meerdere oorzaken die een rol kunnen spelen bij het ontstaan van de ziekte van Parkinson, waaronder omgevingsfactoren, hersenletsel en eiwitstofwisseling.

Omgevingsfactoren

Omgevingsfactoren spelen een rol bij het ontstaan van parkinson. Zo hebben mensen die regelmatig in contact komen met zware metalen een grotere kans op het ontwikkelen van parkinson. Dit geldt ook voor mensen die werken met bepaalde oplosmiddelen voor industriële doeleinden en chemische bestrijdingsmiddelen op bijvoorbeeld boerderijen.

Hersenletsel

Onderzoekers zien, naast omgevingsfactoren, een mogelijk verband tussen niet-aangeboren hersenletsel (NAH) en parkinson. Beschadiging van je hersenen als gevolg van een hersenschudding of een hersenontsteking, zorgt ervoor dat er bepaalde cellen afsterven. Dit kan leiden tot fysieke en cognitieve stoornissen waarmee de ziekte van Parkinson gepaard gaat.

Eiwitstofwisseling

Ook wordt er een link gelegd tussen eiwitstofwisseling en de ziekte van Parkinson. Met eiwitstofwisseling wordt het geheel van biochemische processen bedoeld dat betrokken is bij de vorming en afbraak van aminozuren en eiwitten in je lichaam. Het eiwit alfa-synucleïne (aSN), dat verantwoordelijk is voor het verzenden van prikkels tussen je hersencellen, kan zich opstapelen en afsterven. Dit kan zorgen voor fysieke en cognitieve stoornissen waarmee de ziekte van Parkinson gepaard gaat.

Meer onderzoek nodig

Erfelijkheid kan dus een rol spelen bij het ontstaan van de ziekte van Parkinson, net zoals omgevingsfactoren, hersenletsel en eiwitstofwisseling. Bij de grote meerderheid van de mensen met parkinson wordt er echter geen genetische oorzaak gevonden. Sterker nog, vaak kan er niet één duidelijke oorzaak worden aangewezen. Er is nog meer onderzoek nodig om te achterhalen wat de oorzaken zijn van het ontstaan van de ziekte van Parkinson.