Parkinson dementie

De ziekte van Parkinson is een hersenaandoening die gepaard gaat met diverse motorische symptomen, zoals trillen, stijfheid en evenwichtsproblemen. Naast motorische symptomen kunnen er ook niet-motorische symptomen ontstaan, bijvoorbeeld problemen met je geheugen. Bij sommige mensen leidt dit zelfs tot dementie. Volgens Alzheimer Nederland krijgt 35 tot 55 procent van de mensen met de ziekte van Parkinson uiteindelijk parkinson dementie.

Wat is parkinson dementie?

Mensen met de ziekte van Parkinson hebben een verhoogde kans op dementie. Bij de ziekte van Parkinson speelt een groepje speciale cellen in de hersenen een belangrijke rol. Deze cellen liggen in een gebied dat de Substantia Nigra wordt genoemd. Ze maken de stof dopamine aan. Bij de ziekte van Parkinson verdwijnen deze cellen langzaam, waardoor er een tekort aan dopamine ontstaat.

Bij dementie verslechtert de hersenfunctie: zenuwcellen of verbindingen tussen hersencellen werken niet meer goed. Hierdoor ga je trager denken en spreken en krijg je problemen met het ophalen van informatie. Het lukt iemand met dementie wel om informatie te herkennen en begrijpen, maar het vermogen tot abstract denken neemt langzaam af.

De oorzaak van dementie bij parkinson

Parkinson dementie ontstaat in het gebied van de hersenen dat ook door de ziekte van Parkinson is aangetast. De dopamineproductie in je hersenen is verstoord, waardoor er eiwitstapelingen ontstaan in de hersenen en dementie kan optreden. Parkinson dementie begint volgens Alzheimer Nederland meestal 10 tot 15 jaar na het begin van de ziekte van Parkinson. Bij parkinson dementie krijg je naast de symptomen die door de ziekte van Parkinson worden veroorzaakt ook andere klachten. Deze symptomen behandelen we hieronder.

De symptomen van parkinson dementie

Parkinson dementie is te herkennen aan de volgende niet-motorische symptomen:

• Het spreken en denken gaat langzamer;
• Het wordt lastiger om te plannen, concentreren, problemen op te lossen of meerdere dingen tegelijkertijd te doen;
• Opstarten of afremmen van bewegingen gaat lastiger;
• Improviseren of handelen bij onverwachte gebeurtenissen is moeilijker;
• Ophalen van herinneringen gaat niet meer als voorheen;
• Het vermogen tot abstract denken neemt af — een voorstelling maken van zaken en begrippen die niet tastbaar zijn en die je niet direct met je zintuigen waarneemt (zoals liefde, geluk en verbondenheid).

Lewy body dementie (LBD)

Lewy body dementie (LBD) is een minder bekende vorm van dementie, die op parkinson dementie lijkt. Ongeveer 15 procent van alle mensen met dementie heeft Lewy body dementie, volgens Alzheimer Nederland. Bij zowel parkinson dementie als Lewy body dementie vind je bepaalde eiwitafzettingen in de hersenen, ook wel Lewy-lichaampjes genoemd.

De symptomen bij Lewy body dementie zijn enorm wisselend. Mensen met deze vorm van dementie vertonen, naast problemen met denken, meestal ook symptomen van de ziekte van Parkinson. Denk aan stijfheid, spierbevingen, problemen bij beweging en wisselend bewustzijn. Typerend voor Lewy body dementie zijn terugkerende visuele hallucinaties, dus dingen die er in werkelijkheid niet zijn. Bij parkinson dementie zijn juist de motorische symptomen van de ziekte sterke aanwezig.

Als iemand dementieverschijnselen krijgt voor of binnen één jaar nadat de diagnose parkinson gesteld wordt, dan spreken we van Lewy body dementie. Krijgt iemand pas veel later in het verloop van de ziekte van Parkinson symptomen van dementie? Dan spreken we van parkinson dementie.

Kan parkinson dementie vastgesteld worden?

Om parkinson dementie vast te stellen, zal je behandelend arts kijken naar de mogelijke symptomen die je ervaart en een grondig neurologisch onderzoek uitvoeren. Hierbij wordt je spierkracht onderzocht en moet je verschillende opdrachten uitvoeren, zoals je vinger naar je neus brengen of bepaalde taalopdrachten uitvoeren.

Je arts zal mogelijk parkinson dementie vaststellen als de ziekte van Parkinson ten minste één jaar voor het begin van de progressieve cognitieve achteruitgang is gediagnosticeerd en er sprake is van:

1. Cognitieve symptomen zoals problemen met aandacht, uitvoerende en visuele functies en het geheugen.
2. Gedragssymptomen zoals hallucinaties, geen initiatief tonen, veranderde persoonlijkheid en overmatige slaperigheid overdag.

Parkinson dementie: verloop en medicatie

Parkinson dementie is een langzaam progressieve ziekte: de eerste symptomen zijn subtiel, maar worden erger naarmate de tijd verstrijkt. Wanneer je parkinson dementie krijgt, zul je merken dat je zowel fysiek als geestelijk langzaam achteruitgaat.

Helaas is de ziekte van Parkinson of gerelateerde dementie niet te genezen. Wel zijn er bepaalde behandelingen die de klachten tijdelijk kunnen verminderen. Deze behandelingen bestaan in de vorm van medicatie, niet-medicamenteuze therapieën of aanpassingen in het dagelijks leven. Naast medicatie om de symptomen te onderdrukken, kan het gunstig zijn om actief te blijven.

Omgaan met parkinson dementie

Het is belangrijk om je arts te laten weten welke problemen je ervaart. De arts kan adviseren over mogelijke manieren die ervoor zorgen dat parkinson dementie minder invloed heeft op je dagelijks leven. Regelmaat in je levensstijl en een vertrouwde omgeving met niet veel prikkels zorgt voor meer rust.

Samen met je arts kijk je óf en hoeveel hulp je nodig hebt. Afhankelijk van je situatie kun je met parkinson dementie nog een hele tijd thuis blijven wonen. Dit in combinatie met de juiste zorg en begeleiding van bijvoorbeeld je partner, kinderen, vrienden of bijvoorbeeld je buren.

Parkinson dementie vraagt ook veel van je omgeving. Mantelzorgers moeten niet overbelast raken met de zorg die ze dragen. Meer hierover lees je op de pagina over parkinson en mantelzorg.