Oorzaak ziekte van Parkinson

De ziekte van Parkinson ontstaat door een tekort aan dopamine in de hersenen. Dit tekort wordt veroorzaakt doordat bepaalde cellen in je hersenen afsterven. Deze cellen sterven af in het gebied in je hersenen dat de substantia nigra heet. Dit is de hoofdoorzaak voor het ontwikkelen van zowel de motorische- als niet-motorische symptomen die optreden bij de ziekte van Parkinson. Wat is de oorzaak van het afsterven van die cellen? Eén definitief antwoord is er (nog) niet. Toch zijn er een aantal mogelijke oorzaken en factoren die een rol kunnen spelen bij parkinson.

Het ontstaan van de ziekte van Parkinson

Volgens ParkinsonNet hebben ruim 60.000 Nederlanders de ziekte van Parkinson. Niemand is immuun voor parkinson en de ziekte ontwikkelt zich per persoon verschillend. Vanaf een leeftijd van ongeveer 45 jaar beginnen de cellen in de substantia nigra bij alle mensen langzaam af te sterven. Dit een logisch gevolg van ouderdom. Bij mensen die al niet veel substantia nigra-cellen hebben, of bij wie het afsterven te snel gaat, kan dit echter leiden tot de ziekte van Parkinson. Op het moment dat het aantal cellen lager wordt dan 20 tot 30 procent van de normale hoeveelheid, ontstaan de eerste parkinsonsymptomen.

Dopamine tekort

De cellen in de substantia nigra maken de stof dopamine aan. Dopamine zorgt ervoor dat je soepel en gecoördineerd beweegt. Het heeft ook effect op slaap en stemming en kan zelfs andere taken beïnvloeden, zoals de werking van de maag en darmen. Als er meer cellen in de substantia nigra verdwijnen, neemt de hoeveelheid dopamine in de hersenen af. Dit tekort aan dopamine in de hersenen is de belangrijkste oorzaak voor het ontwikkelen van de symptomen die optreden bij de ziekte van Parkinson.

Omgevingsfactoren oorzaak parkinson

Het afsterven van de cellen in je hersenen bij parkinson wordt mogelijk veroorzaakt door een combinatie van genetische- en omgevingsfactoren. Naar de invloed van omgevingsfactoren wordt veel onderzoek gedaan. Er is echter nog zonder zekerheid iets te zeggen over het effect hiervan.

Giftige stoffen zoals de bestrijdingsmiddelen rotenon (plantaardig gif gebruikt bij het vissen) en paraquat (onkruidbestrijdingsmiddel) behoren tot deze omgevingsfactoren. Ook zware metalen kunnen meespelen in het ontstaan van parkinson. Mangaan is zo’n metaal en komt voor in volkorenproducten en vitaminepillen. Een erfelijke mutatie kan ervoor zorgen dat dit metaal opstapelt in het lichaam. Het tast naast de organen ook de hersenen aan, waardoor patiënten symptomen kunnen krijgen zoals de vermindering en vertraging van beweging en stijfheid.

Oorzaak parkinson erfelijk

Volgens het Radboudumc zijn er aanwijzingen dat de ziekte van Parkinson veroorzaakt wordt door een combinatie van erfelijkheid en invloeden van buitenaf. De ziekte komt in bepaalde families vaker voor dan in anderen. De rol van erfelijke factoren bij het ontstaan van de ziekte is echter nog niet bekend. Uit het onderzoek van het Radboudumc blijkt dat 10 tot 15 procent van de mensen met de ziekte van Parkinson een eerstegraads familielid heeft met de ziekte. Daarnaast hebben bepaalde mensen, door een mutatie in specifieke genen, een grotere kans om de ziekte te krijgen. Lees meer over erfelijkheid bij parkinson.

Niet-aangeboren hersenletsel (NAH)

Onderzoekers zien, naast omgevingsfactoren en erfelijkheid, een mogelijk verband tussen niet-aangeboren hersenletsel (NAH) en parkinson. Beschadiging van je hersenen, bijvoorbeeld als gevolg van een hersenschudding of een hersenontsteking, zorgt ervoor dat bepaalde cellen afsterven. Amerikaans onderzoek naar de effecten van hersenletsel toont aan dat NAH bij een deel van de onderzochte personen de oorzaak van parkinson was.

Stofwisseling

Ook is er een link tussen eiwitstofwisseling en de ziekte van Parkinson. Het lichaam gebruikt eiwitten als bouwstof voor lichaamscellen. Met eiwitstofwisseling wordt het geheel van biochemische processen bedoeld dat betrokken is bij de vorming en afbraak van aminozuren en eiwitten. Op latere leeftijd kan het eiwit alfa-synucleïne (aSN), dat verantwoordelijk is voor het verzenden van prikkels tussen je hersencellen, zich opstapelen en afsterven. Dit kan zorgen voor fysieke en cognitieve stoornissen waarmee de ziekte van Parkinson gepaard gaat.

Meer onderzoek nodig naar de oorzaak van parkinson

Er heerst nog veel onduidelijkheid rondom de oorzaak van de ziekte van Parkinson. Er wordt veel onderzoek gedaan naar mogelijke oorzaken en eventuele behandelingen en medicatie. Erfelijkheid, omgevingsfactoren, niet-aangeboren hersenletsel en stofwisseling spelen allemaal mogelijk een rol bij het afsterven van de cellen die dopamine produceren. Het is nog niet met zekerheid te zeggen welke factoren nu écht de oorzaak zijn van de ziekte van Parkinson.